TKS Trend en Identiteit. Boek nu een lezing! – Pagina 9 – Toekomstpsycholoog TOM KNIESMEIJER, Adviesbureau voor trends, positionering en tekst. Lees over trends én hun achtergrond.

Meten creëert zijn eigen weten

Om gegevens te verzamelen, de waarheid te benaderen en contact te houden met de werkelijkheid, hebben we meetinstrumenten ontwikkeld en geven we waarde aan bepaalde uitkomsten. In het nieuws kom ik steeds meer berichten tegen die vertellen hoe we onze eigen protocollen en procedures haten – omdat die een eigen leven zijn gaan leiden en hier en daar faliekant ontsporen. We denken iets te meten, maar wat we doen is onze eigen werkelijkheid creëren. Die van de cijfers, niet die van de mensen. Of dat nu over kinderen en CITO-scores gaat (die gebruikt worden om scholen te evalueren, waardoor die gaan lesgeven op de score..) of over landen en ratings (zie hieronder). Er bestaan geen waardevrije metingen. Ieder meten creëert zijn eigen weten. Goed om te weten.. Naast meetinstrumenten hebben we betekenisanalyse nodig. Laat dat nu net een trend zijn. Niet alle waarden zijn te monetariseren. Soms moet je de menselijke maat gewoon zelf in je hoofd houden.

Let’s start a revolution sitting still..!

Op 17 september hield ik een praatje op TedX Arnhem, over de BetekenisRevolutie. Geweldig georganiseerd door louter vrijwilligers. Wat een warmte en sfeer creëerden die. Met plezier nam ik daarom alle beperkingen van de Amerikaanse moederorganisatie voor lief: spreken in het Engels en mijn verhaal inperken tot precies 15 minuten.. Dat is best even doorpraten. Mensen die willen zien hoe dat gaat, kunnen nu op Youtube kijken, link hieronder.
In mijn verhaal – het begint wat plompverloren doordat de eerste drie zinnen verloren zijn gegaan – vertel ik hoe we op level 3 zijn aangekomen. We hebben goden en koningen geknecht, autoriteiten bevochten. Gefeliciteerd, we zijn eindelijk het centrum van ons eigen universum. Wat nu? Dat blijkt nog flink moeilijk voor veel mensen. Betekenis is een spier, je moet hem trainen. Hoe? Dat vertel ik in de video. Je mag je misschien een druppel op een gloeiende plaat voelen, wat als jouw druppel precies valt waar die nodig is?
The Revolution of Meaning needs You! Join..!

BetekenisRevolutie

Mijn jongste presentatie draait om de BetekenisRevolutie die plaatsvindt in Nederland. In de Volkskrant van vanmorgen kwam ik achter elkaar drie voorbeelden tegen. 1. Het aantal managers daalt. Hoewel sommige deskundigen denken dat dit tijdelijk is, blijkt uit de gegeven voorbeelden dat veel bedrijfseigenaren overtuigd zijn dat ze hun personeel meer zelfsturing moeten bieden. Vanaf de basis moeten mensen betekenis kunnen toevoegen aan hun werk, niet de voorgekookte lijnen van boven volgen als die niet passen.
2. Het CBS heeft dit jaar voor het eerst naast welvaart ook het welzijn van groepen gemeten. Lijkt een kleine stap, maar is in feite een revolutie. Je kunt mensen wel laten stijgen in welvaart, maar wanneer bijvoorbeeld de toegang tot gezondheidszorg sterk wordt belemmerd, wat is dan de betekenis van die welvaart?
3. Kickstarter laat miljoenen liggen, gaat niet de beurs op maar wordt een Public Benefit Company. Hulde. Er is niets tegen winst maken, zeggen de oprichters, maar alleen als we de samenleving beter hebben gemaakt. Kijk, dat is nu pure BetekenisRevolutie!

Tijdgeest en Kunst

In mijn boek De Seizoenen van de Tijdgeest leg ik uit dat tijdgeest in golven komt en dat we zo om de vijf à zes jaar een omslag meemaken. Dat illustreer ik altijd graag met voorbeelden uit de populaire cultuur (film, muziek, televisie) omdat die het snelst meebewegen met de tijd. Maar ook aan moderne kunst wijd ik een hoofdstuk. En dus aan het werk van Erwin Olaf, een fotograaf die ik hoog heb zitten. Zijn werk reflecteert de tijdgeest zo mooi en binnen ieder seizoen weet hij krachtige beelden te maken. De laatste (winterse) jaren veel verstild werk vol referenties aan oude schilderkunst, bijvoorbeeld. Zie Grief, hieronder, uit 2007. Maar nu hangen er op de fotobeurs Unseen ineens twee werken van hem die me diep raakten om hun engagement, hun krachtige statement. Anger en Tamed heten ze en zijn een reflectie op de aanslag op de redactie van Charlie Hebdo. Olaf in de Volkskrant: “iedereen gaat over tot de orde van de dag en schikt een beetje op. Langzaam maar zeker worden ons de normen van een ander opgedrongen.” Zoals bij zoveel goede kunst zie ik meerdere lagen in de foto’s. Ze raakten me in ieder geval. Steeds vaker zie ik weer engagement in de kunst. Dat past bij de tijdgeest. En Erwin Olaf heeft zijn hele carrière al laten zien dat hij de tijdgeest goed in de vingers heeft.
Erwin Olaf: Grief (2007)

Erwin Olaf: Tamed (2015)

Daan de Kraker

Daan Roosegaarde is ondertussen onze nationale troeteldesigner/kunstenaar/entrepreneur. Hij zoekt naar oplossingen die daadwerkelijk betekenis hebben. Ketenkraken, het is het thema van 2015 en zijn nieuwste project is er weer een uitstekend voorbeeld van. Smogvrije ruimtes maken met behulp van een toren die fijnstof en andere viezigheid uit de lucht filtert.
‘Binnen de beauty en de bullshit van het dagelijkse leven moet je jouw ruimte claimen’, is een van zijn uitspraken. Dat doet hij goed, door zelfs van bullshit beauty te maken: uit fijnstof maakt hij ringen en manchetknopen. Je kunt ze kopen door zijn project te crowdfunden. Zoals dat hoort bij een geweldig idee, is het al overtekend. Daan de Kraker maakt zijn toren, hij staat al in Rotterdam, maar een verbeterde versie gaat straks de wereld rond..
NRC wijdt er een artikel aan vandaag.

Positieve golf rondom negatief nieuws

Het is mooi om soms een omslag in de tijdgeest mee te maken op iets wat je persoonlijk sterk raakt. Er is al veel gepost over het vluchtelingenprobleem, negatief zowel als positief. Het is een drama, er is zoveel negatiefs te melden. Maar binnen het kader van alle verdriet, de slachtoffers en soms de weerzin tegen alles wat ‘van buiten komt’, lijkt de positieve kant de golf nu mee te krijgen. Alle kranten schrijven nu over de hulp die Duitsers geven aan de toestroom aan vluchtelingen in hun land, over de duidelijke en sturende woorden die Angela Merkel gebruikte. Vrij Nederland schreef een artikel over Bild, de Duitse krant die een onverwachte kanteling maakte. Wat is oorzaak en gevolg in de tijdgeest? De waarheid is natuurlijk dat er golven zijn en dat Bild een meester is in het aanvoelen en uitvergroten van de omslagmomenten.
Mensen ‘besmetten’ elkaar met hun gedachtegoed. En ieder signaal telt daarbij.
De grootste groep mensen kijkt naar hun omgeving om hun mening te bepalen, zonder zich dat altijd bewust te zijn. Ieder psychologisch onderzoek geeft het aan: de grote middengroep heeft meestal geen geprononceerde mening, voegt zich naar wat men denkt wat prevaleert binnen de eigen groep. Des te belangrijker om aandacht te geven aan positieve signalen. Zoals ook de oproep van een grote groep Nederlanders. Bij deze.

Kan een reep kloppen?

Een paar jaar geleden werd ik gebeld door een man met een missie, Jerry heette hij. Hij wilde een reep op de markt brengen waaraan alles klopt. “We eten geen voedsel meer,” vertelde hij me, “we eten producten die op voeding lijken.” Daar ben ik het mee eens. Ik kon hem helpen bij zijn strategie, die perfect binnen het tijdsbeeld past. De productie van de reep nam nogal wat tijd in beslag. Ik vond hem anderhalf jaar geleden al lekker, maar nu hij in zijn definitieve vorm op de markt is moet ik bekennen dat de smaak verder verbeterd is.
Doctor’s Orders is een voorbeeld van hoe ik graag met klanten werk: geconcentreerde aandacht, gericht op praktische stappen, geen overbodige uren.
De Volkskrant besteedt vanochtend in de kookrubriek aandacht aan Doctor’s Orders en plaatst een recept voor een ‘echte’ appeltaart van de collega van Jerry, Andries, de man die de reep samenstelde op basis van ingrediënten die hij zelf al jarenlang voor zichzelf samenvoegt tot de meest gezonde ontbijt-muesli. Echt voedsel moet je voeden, dat is de gedachte achter de nieuwe reep. Ook al is het een tussendoortje of een vervanger van lunch of ontbijt. Real food does not have ingredients. Real food is ingredients. Ik heb er met veel plezier mijn energie ingestopt.

TrendRede Nieuws

Steeds vaker vragen mensen me wanneer we komen met de zesde versie van de jaarlijkse TrendRede. Mooi dat er ongeduldig op gewacht wordt en dat het aantal geïnteresseerde lezers ieder jaar sterk blijft stijgen.
Na vijf versies hebben we ons iets meer tijd gegund, om eens goed na te denken over de opzet, de structuur en de aanpak. Daarom zal de TrendRede dit jaar in de tweede helft van november uitgesproken en gepubliceerd worden. Ik houd alle fans – en alle mensen die hier voor het eerst kennis maken met de TrendRede – graag op de hoogte. Is er nieuws, dan lees je het snel op mijn site.

De PensioenKeten

Een paar jaar geleden schreef ik al over perverse signalen in de pensioenketen. Ik hield een presentatie voor de managers van een bedrijf dat recent door een private equity bedrijf was opgekocht. Ik hield ze voor hoe ze zelf meebetaalden aan hun eigen ontslag en het uitkleden van hun rechten. Door.. pensioenpremie te betalen. Immers: zij legden hun premie in, het pensioenfonds liet het beleggen door een specialist, die specialist stopte het in een private equity, omdat die zo’n lekker rendement draaiden door bedrijven op te kopen en leeg te knijpen. Die managers werden erg boos, eerst op mij, toen op het gegeven.
Ondertussen is het 2015. Omroep Max draagt een steentje bij aan de bewustwording met een serie documentaires onder de titel Zwarte Zwanen. Kijk de tweede aflevering hier. Misschien niet altijd even genuanceerd, wel alarmerend. Veel is er nog niet verbeterd, maar er worden wel degelijk stappen gezet, door KetenKrakers vanuit universiteiten, consumentenorganisaties en actieve werknemers.

Uit de TrendRede 2011, uitgesproken in november 2010:

De Stad van de Toekomst besturen

Het Ministerie van BZK, de initiator van ‘Agenda Stad’ vroeg me de redactie te doen voor het TrendMagazine ‘De Stad van de Toekomst besturen‘. Doelgroep zijn stadsbestuurders in Nederland. Het is een toegankelijke site geworden, die misschien ook interessant voor actieve stadsbewoners – en bedrijven die een blik willen werpen in hun eigen toekomst.
Een behoorlijke klus maar erg leuk om te doen.