Over de muur

Consumenten verwachten steeds meer van merken en de bedrijven daarachter. Ook als organisatie ben je onderdeel van het grotere geheel. Ben je een belangrijke factor binnen de samenleving. Ik schreef al eens over de toenemende weerzin tegen bedrijven als Starbucks, die wel winst ophalen uit landen, maar belastingen op grote schaal ontduiken, zodat ze nergens echt bijdragen aan een samen-leving. Aan de positieve kant blijken bedrijven die zich maatschappelijk verankeren sneller en meer continue te groeien dan bedrijven die dat niet doen. De tijdgeest vraagt om betrokkenheid. De consument wil durven vertrouwen op organisaties en is juist daarom kritisch. Hij zoekt naar werkelijke betekenis, vanuit product én verbinding met de maatschappij. De Superbowl van 2017 maakt nog eens stevig duidelijk dat veel bedrijven dat ondertussen wel snappen. Ze kijken voorbij de muren van het eigen bedrijf – naar de wereld – en vertellen wat ze zien. Dat noemen we identiteit. Er waren nogal wat merken die zich uitspraken. Audi over vrouwenrechten, Budweiser over immigratie, net als het voorbeeld hieronder, dat wel het meest scherp op de actualiteit zat: 84Lumber, een bouwbedrijf. Mooi. Klik op het screenshot en zie de volledige film.

Ook leuk: zelf deze post schrijven en dan dit artikel in The Guardian lezen.

2017. Jaar van levenskracht en loutering.

Verwarring, onrecht, afscheid. En vooral woede. Het zijn woorden die veel gebruikt worden om 2016 te omschrijven. Er kwam nogal wat boze energie vrij, in 2016. Niet zo gek dus dat ze ook de toon aangeven van de mooiste en meest relevante muziek die ik dit jaar hoorde. Het mooie van muziek is dat het zo één op één de tijdgeest duidt. Kijk naar de hitparade en zie de trends, zeg ik altijd. Muziek is primaire emotie en wijst een weg naar de mogelijkheden om ermee om te gaan. Zoals we vroeger naar een priester of imam luisterden, zetten we nu Bowie of Beyoncé op. De beste muziek van 2016 begint met pijn en woede. Maar woede is nooit een eindstadium. De muzikale helden van 2016 zetten hun woede om in iets mooiers, iets diepers: levenskracht. Ze gaan door hun pijn heen en komen er aan de andere kant gelouterd uit. Ze maken kunst van menselijke emoties. Als 2016 het jaar van de woede was, dan wordt 2017 het jaar van de loutering. De mooiste vijf albums van het jaar dragen het al in zich, elk op een eigen manier. Een absolute favoriet kiezen is ondoenlijk. Deze vijf raakten mij het meest. Weten waarom? Je leest het hier.

    

2017. Jaar van levenskracht en loutering.

Niet meer zonder jou

Niet meer zonder jou. Zo heet de theatervoorstelling waarin Nazmiye Oral haar moeder het toneel op sleept en met haar in gevecht gaat, soms letterlijk.

‘Je vader en ik hebben besloten, als je niet doet wat wij zeggen, plegen we zelfmoord.’

Het zal je maar gezegd worden, als dochter. Terwijl je vrijheid wilt voor jezelf.

Nazmiye: ‘Die zin sloeg me in mijn rug en voor het eerst in mijn 18 jaren sloeg hij me glashelder. Ik draaide me om en zag mijn plek te midden van mijn gemeenschap, onbewoond door mij. Want anders. Dus onwaardig. Een plek om voorgoed te verlaten. Ik keek mijn moeder bloot in haar ogen. Maar het is mijn plek, mijn geboorterecht. Ik laat van mij geen vreemde maken. Ik zal niet doen wat je zegt. Ik zal mijn eigen pad volgen, en terwijl ik dat doe, kun je me niet verstoten want ik zál anders zijn, maar niet meer zonder jou.’

Aan het eind van de voorstelling hou je niet alleen van de moedige dochter, die haar eigen keuzes maakte, maar ook van de onverwoestbare moeder – die niet los laat – en toch maar mooi daar zit, midden op het podium. Omdat haar dochter dat wilde.

Het is een intense en persoonlijke voorstelling, die direct ook een groter gebaar maakt richting de tijdgeest. Zoals goed theater dat vaak doet. Hebben we als samenleving die catharsis niet hard nodig, om alle woede weg te kunnen laten vloeien?

Het zou een fantastisch media-initiatief zijn. We brengen ze samen in een ruimte en sluiten ze twee uur samen op, de Turks-Nederlandse treitervlogger en de Zaanse Dirk-shopper. Een PVV- en een GroenLinks stemmer. Een zorgverzekeraar en een huisarts. Ze mogen alles zeggen, alles uitspreken wat ze dwars zit, maar ze krijgen geen uitwijkoptie, mogen elkaar niet ontlopen. Ze mogen van elkaar geen vreemde maken. Want: we zullen allemaal ons eigen pad volgen, maar niet meer zonder elkaar.

#kerstgedachte

Betekenisrevolutie

Gisteren vertelde ik 300 politiemensen over systeempijn en de betekenisrevolutie. We lopen steeds verder vast in onze zelfbedachte protocollen en systemen. Leiden doen ze niet langer. De productiviteit neemt niet toe. Het lijden wel, in de vorm van burn out en ziekteverzuim. De zoektocht is naar het werken vanuit individuele betekenis. Hoe krijgen we nieuw vertrouwen in zowel de eigen organisatie als de samenleving,  vastgeroest als ze zijn in hun systemen, gebaseerd op wantrouwen? Het was een goede middagsessie, met mooie BouwGesprekken na mijn lezing.

En interessant is het dan,schermafbeelding-2016-11-30-om-16-15-05 om de dag erna twee artikelen in de krant te lezen die mijn lezing krachtig illustreren. De Volkskrant schrijft dat huisartsen lijden aan protocolziekte. En heeft verderop een interview met Ellie Lust (foto Marijn Scheeres), de ondertussen landelijk bekende politiewoordvoerder. Zij heeft het over haar persoonlijke inspiratiebron (de tekst bij een verzetsmonument, zie afbeelding) en het morele kompas van de politie. Onder andere wanneer het etnisch profileren betreft. “Want het kan niet zo zijn dat de een van de ander iets vindt, alleschermafbeelding-2016-11-30-om-16-17-12en omdat de ander ánders is.” Wijze woorden.

Ook gisteren kwam het onderwerp naar voren. Er zijn al flinke stappen gezet. Ik heb vertrouwen in het lerende vermogen van de Nederlandse politie. En kon ze laten weten dat ze niet de enigen zijn die met protocollen worstelen. Het is een zoektocht om binnen de hiërarchische structuur ruimte te creëren voor individuele betekenis en groei. Maar het is de weg die we gaan, als politie. En als samenleving.

Geen gemakkelijke weg, wel een mooie.

De machteloze eenzaamheid van de kiezer

(foto: De Volkskrant)

“Wat betekent dit binnen de tijdgeest, Tom?” Het is verreweg de meest gestelde vraag, waar ik ook kom. Wat betekent de verkiezing van Donald Trump tot president van de USA, binnen de Seizoenen van de Tijdgeest? Het betekent veel. En ja, het is lente in de tijdgeest.

Ik denk niet dat de kiezers per se een stap naar rechts voor ogen hadden in het stemhokje – hoewel een flinke sprong die kant op wel eens het resultaat zou kunnen zijn. Deze verkiezingen laten zien hoe groot ondertussen de groep geworden is die ‘de politiek’ afwijst. CBS News publiceerde exit polls waaruit bleek dat maar liefst een kwart van de Trump-stemmers vindt dat de man niet geschikt is als president. Ze kozen voor hem omdat ze een nog grotere hekel hebben aan Hillary Clinton. Clinton staat bij uitstek voor het systeem: beroepspolitici die dankzij donaties van grote bedrijven met holle verkiezingsretoriek verkozen worden, heel even roepen dat ze jouw vriend zijn, om vervolgens tot de orde van de dag over te gaan: deals die niemand nog kan volgen, maar die wel enorme gevolgen hebben. Voor jouw baan, jouw spaargeld. Jouw zekerheden. Als een paal boven water staat dat ze er zelf niet slechter van worden.

Succes is een keuze, is het neoliberale adagium. Wie geen succes heeft moet maar eens goed in de spiegel kijken, omdat hij iets verkeerd doet. Onder het strakgespannen bovenlaagje van succesvolle entrepreneurs en hun politieke vrienden broeide het ongenoegen. De machteloze eenzaamheid van de kiezer die van zichzelf vindt dat hij niets te kiezen heeft. Een deel van het electoraat verhaalt deze onvrede op immigranten, een ander deel op een culturele elite die ‘niet naar ze luistert’. En allemaal haten ze ondertussen de politici waarop ze gedwongen worden te stemmen. In de TrendRede schreven we dat systemen onder druk staan en dat het individu de nieuwe bouwsteen is van de samenleving. Een flink deel van de burgers probeert zijn autonomie terug te veroveren, ze vinden dat die onvoldoende gewaarborgd wordt binnen de huidige orde. Die lijkt immers gedomineerd te worden door veel te machtige bedrijven, die in hun blinde zucht naar efficiency en rendement op de korte termijn, iedere menselijke maat wegfilteren. Ze hebben er genoeg van.

Bernie Sanders liet dat nog op de verkiezingsavond maar even weten via Twitter:

schermafbeelding-2016-11-09-om-17-22-32

 

 

 

Sanders voerde een verrassend succesvolle campagne om de Democratische partijnominatie binnen te slepen en maakte het Clinton knap lastig, ondanks het feit dat hij voor Amerika ongehoorde socialistische ideeën naar voren bracht. De man was authentiek, nam het bevlogen op tegen de bestaande orde en kon op geen enkele manier beschuldigd worden van opportunisme of tegenstrijdige belangen.

Wat zou er gebeurd zijn, als Bernie Sanders het opgenomen had tegen Donald Trump? Er is een gerede kans dat Sanders Trump verslagen zou hebben. Aan hem kleeft geen besmet politiek verleden. Dan hadden we – misschien iets minder verbaasd dan nu – aan onze kruin gekrabd over ‘deze ruk naar links’ van het machtigste land ter aarde. Het lijkt een dramatische keuze die Amerika nu maakt, maar de gekozen afslag wordt soms met een miniem verschil bepaald.

 

In de nagesprekken op de Nederlandse buis miste ik dit perspectief. Marike Stellinga, econoom en journalist, deed een poging bij Pauw, maar ze kwam niet goed boven het gekakel uit. Ik vond het een vreemde, bijna beschamende discussie. Mensen maken zich zorgen over de toekomst van hun kinderen. En zien politici die daar weinig mee doen. Wat blijkt is dat burgers het zó gehad hebben met wat Bas Heijne zuur de ‘Paaipolitiek’ noemt, dat ze alle uitwegen aangrijpen. Desnoods storten ze zich als lemmingen in de zee, als ze maar weg mogen uit deze eeuwige patstelling. Extreem rechts speelt in op die zelfdestructieve onderbuik, wat doet de rest? Waar zijn de opbouwende visies? Wie zet in op nieuw onderling vertrouwen? Wie durft stelling te nemen? Vooral links lijkt een achterhoede gevecht te voeren – misschien op Groen Links na, dat onder Jesse Klaver een poging doet een nieuwe linkse lijn te verwoorden. De oplossingen zijn niet eenvoudig, maar het zou zo fijn zijn om ook in Nederland een nieuwe generatie bevlogen politici op het podium te zien. Dat die niet jong hoeven te zijn, bewijst Bernie Sanders.

Wat in ieder geval duidelijk is: ja, het is lente in de tijdgeest. Er wordt aan alle kanten gemorreld aan bestaande systemen. Er is sprake van een sociale omwenteling. Ik geloof dat dat ondertussen wel duidelijk is. Dat de richting niet altijd die is die menigeen hoopt is wat anders. Een vriendin noemde het gisteren al ‘een koude lente’. Dat kan. Maar wat is onze eigen bijdrage daaraan? Als wij, als burgers, de bouwsteen van de samenleving zijn, dan wordt het tijd dat we onze verantwoordelijkheid nemen, niet alleen zuur en cynisch aan de zijkant staan te klagen. Niet eens in de vier jaar een gefrustreerde stem uitbrengen, maar je dagelijkse keuzes bepalen op basis van je maatschappelijke drijfveren. Ik blijf een optimist – ik zie steeds meer mensen en organisaties uit hun machteloze eenzaamheid breken. Gelukkig maar. Als je van richting wilt veranderen, zul je zelf een stap opzij moeten zetten. Daarover spoedig meer.