Occupy, Nuit Debout! Who Cares?

Occupy, het is alweer bijna vergeten. Totdat we de geschiedenis schrijven van deze periode. Dan krijgt de beweging haar plaats als de aanzwengelaars van het groeiende aantal protest- en veranderbewegingen, zeker binnen de westerse wereld. Zeg maar het Provo van deze tijd. Ondertussen is alweer een reïncarnatie van Occupy opgestaan: Nuit Debout.

Nog zo’n lenteinitiatief, Who Cares, maakte er een video over. Er beweegt nog steeds van alles, en de veranderingsgezinden blijven terrein winnen. Hoe sta jij in deze tijd?

http://

 

Daar is hij weer!

Over Buurtzorg en oprichter Jos de Blok heb ik al vaker geschreven, ook in de TrendRede. De Volkskrant publiceert nu een achtergrondartikel over de man die binnen tien jaar een organisatie met meer dan 8000 (tevreden!) medewerkers uit de grond stampte. Hoe hij dat deed? Hij werkte als manager in de thuiszorg, tot deze “in de greep raakte van de managers – mensen die vaak geen enkele beroepservaring hadden in deze sector. ‘Vanaf dat moment werd niet meer vanuit het perspectief van de klant gedacht, maar vanuit het perspectief van de organisatie.'” In die ene zin verschuilt zich een wereld van ongenoegen, problemen en vastlopende systemen.. Ik maak het vaak mee tijdens sessies en strategische trajecten met klanten. Men ziet het succes van Buurtzorg en probeert de praktijk te kopiëren zonder de theorie te bestuderen: “beslissingen zo laag mogelijk in de organisatie” roept men dan, ontslaat wat managers en installeert zelfsturende teams. Maar het denken blijft binnen het perspectief van de eigen organisatie vallen. De protocollen en organisatiedoelen blijven ongewijzigd, alleen moeten werknemers nu zelf maar uitzoeken hoe ze die gaan waarmaken. Logisch dat dat niet werkt.. Van Buurtzorg valt nog veel te leren en het begint bij de organisatie-identiteit.

Lees het Volkskrant artikel hier (als je toegang hebt). Ik kom het grotere verhaal anders graag een keer vertellen, met een lezing of door een workshop.

 

De Jaren 60 bestaan niet

In De Volkskrant van vrijdag 18 maart een aardig artikel over de opgeblazen geschiedschrijving ten aanzien van ‘de jaren 60 revolutie’. Op de een of andere manier vinden we het belangrijk om in decennia te blijven denken. Maar, zo schreef ik in De Seizoenen van de Tijdgeest, de jaren zestig zoals wij ze herinneren, als een lentetijdgeest, begonnen pas in 1965 – en eindigden zo rondom 1971. Tijdgeest houdt zich nu eenmaal niet aan decennia. De Volkskrant schrijft precies dat. Anneke Grönloh benoemt het eigenlijk het meest scherp. Zie de quote hiernaast. Zij kan het weten, ze scoorde haar grootste hits rondom 1963. Die waren onbeschaamd nostalgisch en zeker niet revolutionair. Schermafbeelding 2016-03-18 om 18.11.35Luisteren naar je moeder, dat moest je..! Het was dan ook nog volop winter in de tijdgeest. Rust en regelmaat. Moraal. En terugkijken.

Vanaf 1965 brak de lente door, in 1966 was er Provo en in 1969 een bezetting van de Universiteit van Amsterdam. Rockmuziek brak door en er sliepen hippies in het Vondelpark. Dat moeten we ook weer niet overdrijven in aantallen. Het waren mediagenieke iconen, toppen bovenop een alom aanzwellende vernieuwingsgolf. Het zijn nu eenmaal de plaatjes die blijven plakken op ons netvlies. En in de geschiedenisboekjes. Lentetijdgeest, dat zijn jaren van experiment en taboes doorbreken. Pas daarna worden de beste nieuwe ideeën breed geïmplementeerd. Tussen 1971 en 1977 bijvoorbeeld stond de Nederlandse cultuur in het teken van onderwerpen als ‘democratisering’, ‘feminisme’ en ‘homoemancipatie’.

Schermafbeelding 2016-03-18 om 18.10.31Wat staat er over de huidige tijdgeest in de geschiedenisboekjes, straks? Ik voorspel plaatjes van Occupy en straatprotesten, naast een foto van Jos de Blok, om maar iemand te noemen, beelden die aangeven dat er zo rondom 2012 ook weer een vernieuwingsgolf op gang begon te komen. Zullen we dat tegen die tijd dan ook weer ‘De Jaren 10 Revolutie’ noemen?

BouwGesprek ‘LEREN’

Maandag 7 maart begeleidde ik het eerste BouwGesprek, een experiment waarbij we het gedachtegoed van de TrendRede meer naar de praktijk willen trekken. Daarin roepen we 2016 uit tot het jaar van het BouwGesprek. De tijdgeest is rijp voor stappen: overal in het land, binnen organisaties en overheden, vertellen leidinggevenden me dat ze ‘bewust onbekwaam’ zijn: ze weten dat het bestaande niet goed meer werkt, maar twijfelen over de te kiezen vernieuwingsrichting. 12828968_1156114211086946_7241388889249386865_o(1)

Voorbeelden van vernieuwende experimenten zijn er reeds voldoende. Alleen bereiken de verhalen niet iedereen – en weten we niet altijd hoe ze werken. Als TrendRedenaren willen we graag een bijdrage leveren, de dam verlagen zodat meer mensen in de praktijk de stap durven nemen. Maandag namen we daarom ‘het leren van de toekomst’ onder de loep. Wat zijn de fundamenten van dat leren? Het werd een mooie bijeenkomst, mede door de opzet. Géén debat. Daarover is de TrendRede duidelijk. Het debat is dood. Het laatste wat we nodig hebben is om de kloof tussen verschillende ideeën verder te vergroten. We zochten de verbinding met elkaars ideeën eSchermafbeelding 2016-03-09 om 10.00.59n gedachten, probeerden ze te clusteren en daarna te verdiepen, om zo tot fundamentele bouwstenen te komen. Wat kwam zoal voorbij? ‘De uniciteit, de verbinding en de veranderende maatschappij’, ‘het tijdloze leren’, ‘het vinden van toekomstige structuren – of juist niet.’ In twee uur tijd kwam veel voorbij, de implicaties bijvoorbeeld, maar ook de barrières (angst, altijd weer angst..) en de voorbeelden (lef, ja, steeds weer lef..) en wat je nodig hebt om de overtuigingskracht in jezelf en je organisatie te vinden. Wat duidelijk is: er over spreken helpt.

De resultaten van het eerste BouwGesprek kun je volgen op de Facebookpagina die in het leven is geroepen om de verbinding vast te houden. In een gesprek van twee uur kun je natuurlijk niet ‘even de toekomst’ bepalen. Maar je kunt elkaar wel inspireren met voorbeelden, gedachten, r12814460_438245046383450_4482821260832251296_neacties en onverwachte nieuwe invalshoeken. We hebben het andere in de ander nodig om vooruit te komen. Een BouwGesprek is een manier om ons te verbinden aan dat andere. In mei is het volgende BouwGesprek, dan over ZORG.

De agent mag weer mens worden?

De kanteling zie je binnen steeds meer organisaties. Burgemeesters claimen dat ze opvang van asielzoekers beter – én goedkoper – kunnen regelen door het kleinschalig aan te pakken. Individueel maatwerk moet de norm worden op scholen, zei staatssecretaris Dekker verleden week. Ook de nieuwe politiechef, Erik Akerboom, voegt zich in deze brede ontwikkeling. De politie gaat decentraliseren. Agenten krijgen weer de ruimte. Akerboom ziet het goed. Efficiëntiestreven en standaardisatie hebben hun tijd overleefd, leveren geen nieuwe meerwaarde op, wel nieuwe frustratie. De arbeidsproductiviteit, bijvoorbeeld, neemt al jaren niet verder toe. Het individu is de bouwsteen van de samenleving geworden en dus moeten we op zoek naar het individuele professionalisme, de menselijke maat, de persoonlijke drijfveer binnen het grotere belang van de organisatie en de samenleving. Alleen zo komen we weer vooruit. Daar ligt wél een duidelijke taak voor de corpsen: “Ik denk dat de politie niet achteraf de politiek moet bekritiseren, maar in het voortraject veel meer moet meedenken, invloed uitoefenen op te nemen beslissingen,” zo zegt Akerboom in Trouw. Bij individuele vrijheid hoort altijd individuele verantwoordelijkheid. Het is een ontwikkeling, een tijdgeestles, die binnen veel organisaties op de rol staat, momenteel. Prima. We zijn er aan toe, als samenleving. Dat is dan ook de reden waarom je dit soort berichten zo vaak leest, in de krant.

Schermafbeelding 2016-02-29 om 10.19.18

Kunst en de tijdgeest

Regelmatig geef ik in een workshop de deelnemers de opdracht om de top-10 te analyseren en op basis daarvan de trends te bepalen. Het komt vaak als een verrassing: wat populair is zegt inherent iets over de tijdgeest. Iets is immers niet voor niets populair. Muziek en film zijn eenvoudiger te ‘kraken’ dan moderne kunst. Daarbij is vaak sprake van meerdere lagen tegelijkertijd, elk met hun eigen betekenis. Toch komen er zo af en toe berichten voorbij waar ik als toekomstpsycholoog warm van word. Neem nu het onderstaande artikel in het kunstkatern van De Volkskrant. Het gaat over Puzzelkunst. Installaties van losse, maar zorgvuldig gedrapeerde objecten, waarvan de beschouwer de betekenis zelf bij elkaar moet puzzelen. En leg daar de jongste TrendRede naast: we zijn op zoek naar grip op een wereld die losgeslagen lijkt. De TrendRede beschrijft hoe ieder mens op zich een individuele bouwsteen is geworden, die tastend en zoekend zijn betekenis binnen het bouwwerk van de samenleving probeert te ontdekken en daarbij zijn eigen dwarsverbindingen legt. Omdat terugvallen op oude, bestaande (want vergane, onbetrouwbare) bindingen niet lukt of niet gewenst lijkt. The Me in We, noem ik het.

De voorhoede van de kunstwereld kan niet anders dan vooruit denken met de middelen, de gedachten van het heden. En reflecteert daarmee op wat er beweegt binnen de samenleving. Des te meer reden om eens een museum binnen te lopen. Je begrijpt de wereld beter. Je kunt natuurlijk ook een toekomstpresentatie boeken. Dat is een andere manier om verbinding te maken met morgen..

Schermafbeelding 2016-02-16 om 10.24.57

Diversity Power!

Diversiteit staat weer op de agenda. In de TrendRede besteedden we er aandacht aan en in de Seizoenen van de Tijdgeest legde ik uit waarom het een typerend Lentesignaal is. Het Nieuwe Normaal wordt op dit moment geformuleerd en juist de groepen die iets te winnen hebben roeren zich. Zo schreef ik al eerder dat transgenders een mediafenomeen zijn geworden het afgelopen jaar. Je komt ze meer op televisie en tijdschriften tegen dan op straat. Zo breken ze de moraliteit open en vechten zich naar binnen als acceptabele levensvorm.

m1fz7rlatb62

Veel zichtbaarder nog is de zwarte strijd. Dat we ons al jaren boos maken om Zwarte Piet is peanuts, de strijd is breder en wordt in de gehele westerse wereld gestreden. Zo begon het Amerikaanse fenomeen Superbowl dit jaar al met het volkslied, gezongen door de heldin aller outcasts, Lady Gaga. Vergis je niet in de implicaties daarvan. Maar de media-aandacht lag vooral bij de opmerkelijke act van Beyoncé, die de brave blanke jongens van Coldplay zo’n beetje van de middenstip blies. Ze zong een fragment uit Formation, een nieuw nummer met een straffe trotse én politieke boodschap. “I like my negro nose with Jackson Five nostrils,” zingt ze. En: “I  just might be a black Bill Gates in the making..”

“I slay,” houdt ze het American football minnende publiek voor. Dat een dergelijk optreden bij een klassieker erg nieuwswaardig maar niet eens onbestaanbaar dan wel wereldschokkend wordt gevonden, zegt al iets over de gewenning aan het krachtige geluid van de diversiteitpleiters. De stemmen verheffen zich deze lenteperiode, velen zullen er nog volgen. Wie zet het spoor in Nederland uit? Sylvana Simons doet haar best, Humberto Tan frummelt soms aan de grenzen die RTL stelt aan een talkshow. Zelf vond ik de clip die Fresku verleden jaar maakte sterk en duidelijk in zijn boodschap. Er is iets aan het bewegen. Let er maar op, de komende tijd. Er zijn openingen geforceerd en die worden langzaam maar zeker opgevuld met nieuwe gezichten. Die we al snel weer heel normaal vinden.

KetenKraken

2015 was het jaar van de KetenKraker, meldde ik in december 2014. Ook al denken velen dat ze de macht of de kracht missen, steeds vaker proberen individuen en kleine groepen een productiecyclus te kraken, omdat hij niet meer bij de tijd past. In 2016 wordt deze beweging alleen maar sterker. Let er maar eens op, steeds vaker zoomen we uit, om te kijken welke schakels allemaal bijdragen aan een maatschappelijk probleem. Vooral op financieel gebied beweegt er van alles. Waar stop je bijvoorbeeld je pensioen in. Is het nog van deze tijd om je pensioengeld te beleggen in een fonds dat ervoor zorgt dat zoveel waarde wegvloeit uit de economie? De FNV is er uit: nee. Ze willen de keten kraken. Interessante ontwikkeling, dit, die van grote invloed kan zijn op onze financiële toekomst.

Schermafbeelding 2016-02-01 om 22.07.43

BouwGesprek Onderwijs..

Schermafbeelding 2016-01-25 om 12.40.56

Tussen al het nieuws waarbinnen oorzaken en gevolgen, daders en slachtoffers, politiek correcte en incorrecte uitspraken nog nauwelijks van elkaar te onderscheiden zijn, valt mij iedere dag opnieuw op hoeveel vernieuwingsdrang er is binnen onze samenleving. Neem nu het onderwijs. Het Platform Onderwijs 2032 presenteert zijn aanbevelingen en de staatssecretaris van onderwijs neemt ze graag over. Dat betekent veel voor die vernieuwingsdrang. De politiek is er al van doordrongen: vrijheidsgraden zijn nodig. We zijn er aan toe.

In de TrendRede benoemen we het ook: er is behoefte aan BouwGesprekken voor een nieuwe tijd. Het is de reden dat we op 7 maart een vervolgavond organiseren, waarin we ons focussen op… onderwijs..! Wil je erbij zijn, geef je dan op via Pakhuis de Zwijger. Ik zie je er graag.

Overigens krijg ik, ook naar aanleiding van alle negatieve nieuwsberichten, vaak de vraag hoe ik op de wereld reageer vanuit het gedachtegoed van De Seizoenen van De Tijdgeest. De wereld kan ik helaas ook niet in een tijdgeestmodel verklaren, maar ik gebruik vaak voorbeelden als onderwijs en zorg om te laten zien hoeveel er al gekanteld is, en hoezeer de veranderbehoefte blijft groeien. De experimentele fase zijn we wel bijna voorbij (een pionier als Buurtzorg heeft binnen zes jaar bijna 9000 werknemers.. denk je even in..) en we naderen het zomerse seizoen. Waarin we massaal de nieuw ontloken ideeën gaan implementeren. Ondanks dreiging van IS en natuurdrama’s. Soms bewegen we snel vooruit, soms denken we liever achteruit. De toekomst komt in golven, we creëren ze zelf. Tussen 2000 en 2012 stond de barometer op achteruit, vanaf 2012 kantelde hij weer en nu wijst hij krachtig vooruit. En dat blijft voorlopig zo.