Auteur: update

Gisteren vond in Friesland de eerste Dorpentop plaats. Verleden week riep een grote groep burgemeesters en wethouders dat het democratische bestel op de schop moet. Het is ‘Code Oranje’ waarschuwen ze, alleen door te experimenteren met nieuwe democratische vormen kan de kloof tussen burger en bestuur verkleind worden. En een paar dagen geleden meldde Amsterdam dat het een nieuw bestuurlijk stelsel wil, met meer betrokkenheid van bewoners. De burger is duidelijk aan zet..

Had ik al eens geroepen dat de vernieuwingen zo langzamerhand over elkaar buitelen? Overal zien mensen in dat bestaande systemen vast lopen en dat het tijd wordt om de deur naar vernieuwing open te zetten. We zijn ‘bewust onbekwaam’: het moet anders, we weten alleen nog niet precies hoe. Daarom is experimenteren de nieuwe maatschappelijke hobby. Alleen proefondervindelijk komen we vooruit. We gaan ons anders organiseren. Niet van boven af, maar van onderop. De lijn is duidelijk: het individu is de bouwsteen van de samenleving. Individuen verbinden zich op nieuwe manieren. Je hoeft geen lid meer van een partij te zijn om invloed uit te oefenen op de politiek in je eigen dorp of stad. Het maakt besturen niet direct makkelijker, wel boeiender. En het kan, mits goed aangepakt, zorgen voor nieuw lokaal vertrouwen, zoals de burgemeesters van Code Oranje beweren. Democratie die beter smaakt, omdat de ingrediënten beter afgewogen worden. Boeiende tijden.

Het is bijna tijd voor een Seizoenen Update. Nog even en we zitten in de overgang van Lente naar Zomer. Zomer is de tijdgeest waarin de ‘revolutionaire denkbeelden’ van de pioniers sterk door beginnen te werken in de maatschappij. We gaan implementeren. Ik ben nieuwsgierig naar de uitkomsten van de democratische experimenten. De overgang is heftig – kijk naar Brexit, naar de Amerikaanse politiek, onze eigen polarisatie. Het is zeker niet altijd leuk, maar het hoort er wel bij. Uit de clash komt het nieuwe voort. Ik volg het met aandacht..

Realiteit en fictie mengen zich steeds nadrukkelijker. Kunst loopt, zoals altijd, voorop. Dries Verhoeven maakt interactieve filmwerken. Hij wil niets loslaten over de techniek die hij gebruikt, maar als je, op afspraak, in je eentje een film van hem bekijkt, reageert de hoofdpersoon daarin op jouw bewegingen en maakt daadwerkelijk contact, nodigt je uit tot interactie. Hij filmde niet alleen een vrouw in een Chinese fabriek, maar ook een jongen op een vuilnisbelt in Haïti en iemand in Homs. Annette Embrechts beschrijft haar ervaring met de Chinese vrouw in de Volkskrant. “Ze keek lief, sprak niet. Ik vond het intiem en verschrikkelijk tegelijk.”

Ineens komt kunst heel dichtbij en confronteert je met allerlei emoties. Medelijden, bewondering, ongemak, schaamte ook. Embrechts: “Deze première van Verhoevens serie Guilty Landscapes hield mij dagenlang bezig. … Het is intiem en alarmerend tegelijk.” We gaan steeds meer van dit soort ervaringen krijgen. De wereld dringt zich op in een grenzeloze mengelmoes van fictie en werkelijkheid. Dankzij slimme techniek hoeven de beelden niet eens schokkend te zijn om je diep te raken. Gewoon omdat het je niet lukt om op afstand te blijven. Kunst begrijpt de wereld soms beter dan wijzelf. Ik vind dat een hoopvol teken.

Spannend artikel in The Guardian, gisteren. Is onze wereld eigenlijk niet meer dan een computersimulatie? Bekende techneuten als Elon Musk schijnen er in te geloven.. De Matrix is dichterbij dan we denken – of is hij er allang en weten we het alleen nog niet. Kortom, voor zowel SF-adepten als technofoben reden genoeg om dit artikel te lezen.. Of zit het stiekem toch al in je onderbewuste..?

Alweer vijf jaar geleden hield ook ik een lezing over het zogenaamde virtividu. Toen keken mensen me nog een beetje vreemd aan. Een deel van mijn aannames toen zijn ondertussen alweer ingeburgerd. Zo snel kan het gaan. Ben je benieuwd naar het virtividu: een korte samenvatting van de lezing kun je hier vinden.

Het is een bijzonder interessant tijdsbeeld momenteel. Aan de ene kant hangen mensen steeds radicaler aan de zekerheden die ze zich menen te herinneren van vroeger, aan de andere kant breken vernieuwers door alle verdedigingswallen heen – en zetten daadwerkelijk stappen. Lente-tijdgeest gaat over in zomerse tijdgeest.

Ik schreef al eerder over de krachtige statements van wereldster Beyoncé. Haar betrokkenheid staat niet op zichzelf. Het is een golf, die ze met haar invloed nogal wat extra kracht meegeeft. Dit weekend werden de MTV video awards uitgereikt. Beyoncé sloot haar overdonderende show af met een vrouwenteken, gevormd door haar danseressen.

Ze was niet de enige met een statement. Neem nou zangeres Alicia Keys. Eerder besloot ze al make up-loos door het leven te gaan. En tijdens de awarduitreiking hield ze een verrassende, half gedichte, half gezongen speech. Die vrouw heeft wat te melden.. De toekomst komt in golven, we ontwikkelen ze zelf.  Tom kniesmeijer tom kiesmeijer tom kniesmeyer kriesmeyer trends trend

Wie een geschiedenisboek openslaat zal het al snel verzuchten. “Kan de mens dan niets anders dan oorlogvoeren?” Jawel, is mijn antwoord. Je hoeft je alleen maar te bedenken hoe, na ieder drama, mensen de handen ineen slaan om de boel opnieuw op te bouwen. Competitie is er zeker, maar coöperatie net zozeer. Het beschrijft waarschijnlijk alleen minder lekker: “En gedurende die jaren was er geen conflict en bouwden mensen samen een maatschappij op.” Hardliners beweren dat competitie de basis is en dat samenwerken een recente evolutionaire ontwikkeling is, omdat mensen de enige soort zijn die onderling samenwerken. Geloof ze niet. Meestal zijn het mannetjes die hun eigen testosteron niet zo goed kwijt kunnen. Gelukkig hebben we nu ook Frans de Waal. Hij laat zien dat samenwerking even dierlijk is als competitie. Laat het beest in je los: werk samen!

New research published today in Proceedings of the National Academy of Sciences suggests that despite being prone to occasional violent behavior, chimps actually much prefer cooperating over competing. In fact, the work shows that chimps work together at similar rates as humans—and that when violence does occur among apes, it is often directed toward an individual that is not being a team player.   Tom Kniesmeijer kriesmeijer kniesmyer kniesmeijer

 

Steeds vaker verandert een lezing een workshop of BouwGesprek. Het is de tijdgeest, denk ik. De veranderingsgezindheid is groot. Iedereen ziet dat het oude niet goed functioneert. Ik kan wel vertellen wat de nieuwe richting is, maar het is veel prettiger om gezamenlijk die richting concreet te maken. Vrijdag verzorgde ik in samenspraak met de Politie Noord-Holland een ochtend voor 80 leidinggevenden. Uit de evaluatie bleek dat juist het verdiepen van de inhoud van de presentatie in tafelgesprekken gewaardeerd werd. Door de trends toe te passen op de eigen organisatie komt de buitenwereld dichterbij en wordt hij minder bedreigend. Dan ontstaat er ruimte om de vraag ‘Wat ga ik morgen anders doen?’ te beantwoorden. Als je ontdekt dat collega’s dezelfde gedachten en plannen hebben, dan levert dat inspiratie en energie op. Mooi om te zien. Ik zeg het altijd tijdens presentaties. Nederland staat massaal voor de dam te trappelen. En nu is de tijd gekomen dat ook organisaties er overheen willen. Het zijn boeiende tijden. Is 2017 het jaar van de implementatie?

In iedere trendpresentatie komt het wel voorbij: de systeempijn die de maatschappij teistert. Protocollen knellen, KPI’s schuren, prestatiecontracten schrijnen. Maar ze loslaten, dat schept onzekerheid. En die doet ook pijn. Vasthouden of de sprong wagen en het anders doen?

De Volkskrant besteedt een hele pagina aan de trend. Aan de ene kant houdt Toine Heijmans een interview met Bert Groot, buschauffeur in Almere. Als hij meer dan een aantal minuten vertraging oploopt krijgt Connexxion een boete. Als hij de bus stil zet om een zwartrijder die door de achterdeur naar binnen gaat aan te spreken, krijgt hij ook een boete aan zijn broek. Het is begonnen met de aanbesteding van het stadsvervoer in 2003, zegt Bert. Marktwerking. Sindsdien heersen de spreadsheets. Connexxion baat de buslijnen uit, de gemeente houdt rigoureus toezicht: ‘komt er een mannetje met een blokje hout van tien centimeter breed meten of mijn banden dicht genoeg bij de stoeprand van de halte staan. Bij meer dan tien centimeter krijgt Connexxion een boete. Overal krijgen ze boetes voor, per jaar een half miljoen. Bert heeft een lunchpauze van 16 minuten, inclusief toiletbezoek. ‘Laat de managers dat maar eens proberen, lunchen en plassen in zestien minuten. Alle rek is eruit.’ Hij ziet het goed, die Bert. De rek is uit de systemen die we bedacht hebben. Ze werken niet meer, alleen tegen.

Aan de andere kant van de pagina geeft Raoul du Pré commentaar op de zorgsector.  Zie de opening van het artikel hieronder. Decentralisatie van de zorg betekent dat iedere gemeente zijn eigen systeem hanteert. En iedere zorgverlener ook. Alleen de vereniging van Nederlandse boekhouders is blij. Zij hebben extra werk. Niemand die deze nieuwe bureaucratie aanvaardbaar vindt. Toch ligt de consequentie er.

Eén ding is duidelijk. De tijdgeest vraagt om Bouwen aan Vertrouwen. Niet alles tot achter de komma willen vastleggen en de ander niet tegenwerken, alleen om onze eigen onzekerheid af te dekken. Waar ik ook kom, voor een lezing of voor advies, de twijfel is dezelfde. We leven nu in een staat van bewuste onbekwaamheid: we zien dat het systeem vastgelopen is. De zoektocht is naar de beste uitweg, de route naar een betere toekomst. Kunnen we, durven we de protocollen los te laten? Waar vinden we nieuwe grip? Het is een zoektocht die voor iedere organisatie anders uitpakt. De stap in het onzekere is onvermijdelijk, als maatschappij, als organisatie. Daar verzamelen we nieuwe bekwaamheden. Er is hoop, gelukkig. Er zijn richtingen. Er wordt geëxperimenteerd. Er zijn voorbeelden. De komende jaren zijn de jaren van voortschrijdend inzicht, in plaats van harde targets. De toekomst komt in golven, we creëren ze zelf.

Deze foto kreeg ik van een vriendin, die De Seizoenen van de Tijdgeest zag liggen bij een Ministerie in Den Haag. Op de juiste plek: een inspiratiekamer. Zulke kleine attenties maken de dag van iedere toekomstpsycholoog, toch? Het boek mag dan zes jaar oud zijn, het blijkt nog steeds relevantie te hebben. Ik werd namelijk vlak erna gebeld door een student Journalistiek die wilde afstuderen met een artikel over het boek. Ik schrijf boeken omdat ik dat zelf wil en het belangrijk vind, maar deze kleine trotsmomentjes zijn wél enorm welkom. Dank daarvoor. Ttijdgeest om Kniesmeijer kniesmeijer  trends trend ti

 

 

Nu zelfs kijkers naar het Eurovisie songfestival politiek protest weten te waarderen, kunnen we stellen dat de lente in de tijdgeest ver gevorderd is. Laten we nog even in de muziek blijven hangen. Verleden week kwam een plaat uit die mij – en ik ben best wat gewend – van mijn sokken blies. Een transgender die, in samenwerking met de meest experimentele muziekmakers van het moment, een set felle protestliederen uitbrengt.

Anohni (v/h Antony) trekt stevig van leer. In het eerste nummer, Drone Bomb Me, kruipt ze in de huid van een kind dat liefelijk vraagt of ze het volgende doelwit mag zijn – haar ouders zijn al weggebombardeerd. IJzingwekkend. Daarna volgt een cynische beschouwing op de opwarming van de aarde (“It’s only 4 degrees”) en krijgt Obama een veeg uit de pan (“All hope drained from your face”). “Execution..” croont Anohni ook nog, over een vrolijk huppelend melodietje, “… it’s an American Dream.”

Bitter gestemd is het allemaal zeker. Maar toch creëren tekst en muziek samen een hypnotiserende schoonheid. De kracht die Anohni als persoonlijkheid uitstraalt, hoe ze haar authentieke woede weet om te zetten in pure creativiteit, grijpt je bij je lurven.

Hopelessness heet de plaat. Maar zolang dit soort muziek gemaakt wordt durf ik te stellen dat er hoop in overvloed is. Een plaat als de tijdgeest. Krachtig vernieuwend.