“Eigendunk is mainstream”, zegt Jan Derksen in een interview met de Volkskrant. “Extreem individualisme rukt op.” Dat maakt mensen ondernemender, creatiever. Narcisme is niet voor niets een motor voor dadendrang. Derksen somt ook de negatieve kanten op: extreme arrogantie. Egocentrisme. Grootheidswaan. Gebrek aan empathie. Anderen als pion zien. Alleen bevestiging tolereren. Jan Derksen: “een kring die alleen maar bevestigt en kritiek mijdt, is het recept voor een ramp.” Het is nogal wat – en ik herken het, in mijn werk. Het botst, steeds harder. In de maatschappij en in de directiekamer. En tussen de directiekamer en de maatschappij.
Er komt nieuwe energie bij vrij, dat wel. Niet voor niets is ‘het individu als bouwsteen van de samenleving’ het centrale thema in mijn lezingen. We zitten in een overgangsfase. Het narcistische individu is nog een onzeker individu, dat zichzelf overschreeuwt, op zoek naar betekenis en bekrachtiging. Het schreeuwt om nieuwe kaders – de ruimte is te groot, de angst voor de eigen destructieve neigingen neemt toe. De aanvragen voor coaching stijgen mee – ook bij mij.
En daar komt een tweede grote ontwikkelingsgolf naar boven: de betekenisrevolutie. Steeds vaker zoekt de narcist hulp. Wil op zijn plaats gewezen worden. Vriendelijk, subtiel, met begrip voor zijn gevoeligheden. Het individu wil meer dan alleen zichzelf zijn (wat dan ook moge betekenen) – het wil een bouwsteen zijn binnen een groter bouwwerk. We denken meer vanuit o
nszelf, maar we beseffen ook eerder dat we niets zijn zonder de anderen. We hebben het andere in de anderen nodig om vooruit te komen. “Ikke ikke en de rest kan stikken, dat werkt niet meer.” Leve de betekeniseconomie. We gaan er veel over horen, de komende jaren. De realiteit mag op dit moment weerbarstig zijn, de onderliggende golven stemmen me optimistisch.
tom kniesmeijer tks toekomstpsychologie trends betekenis